नाशिकमध्ये प्रत्येकवेळी वेगळा खासदार असतो, कारण इथला मतदार सलग दुसऱ्यांदा कोणालाही संधी देत नाही. मात्र, २०१९ मध्ये शिवसेनेच्या हेमंत गोडसे यांना नाशिककरांनी दुसऱ्यांदा संधी दिली. आता तिसऱ्यांदा हेमंत गोडसे शिंदे गटातून मैदानात उतरले आहेत. त्यांच्या समोर ठाकरे गटाच्या राजाभाऊ वाजे यांनी आव्हान उभं केलं आहे. सुरुवातीला ही लढत दुरंगी होईल असं बोललं जात होतं. पण वेरूळचे मठाधिपती शांतिगिरी महाराज यांनी अपक्ष उमेदवारी अर्ज दाखल केल्यामुळे चुरस वाढली. तसंच, प्रकाश आंबेडकरांनी वंचित बहुजन आघाडीचे कार्यकर्ते मैदानात उतरवून जातीय समीकरण ठरवलं आहे. उद्धव ठाकरे यांनी पहिल्या यादीतून राजाभाऊ वाजे यांना उमेदवारी दिली होती. उमेदवारी मिळताच ते प्रचाराला लागले होते. पण महायुतीने एखादा उमेदवार जाहीर करण्यासाठी एक महिन्याहून अधिक काळ वाट पाहावी लागली. भुजबळ यांच्यासारख्या अनेक उमेदवारांची नाशिकसाठी चर्चा झाली. पण अखेर महायुतीने हेमंत गोडसे यांच्या नावावर शिक्कामोर्तब केलं. गोडसे दोन वेळा खासदार राहिल्यामुळे मैदानात तुल्यबळ लढत पहायला मिळते. पण शांतिगिरी महाराजांनी अपक्ष उमेदवारी दाखल केल्यानंतर वाजे आणि गोडसे यांचं टेन्शन वाढलं आहे. सध्या जमिनीवरचं चित्र काय आहे? मराठा आरक्षणाचा पॅटर्न कसा परिणाम करतोय? अंतर्गत वादांचा फटका कुणाला बसतोय? नाशिक मधील वावर पुण्याच्या दिशेने वाहत आहे. नाशिक मतदारसंघ शिवसेनेकडे कायम राखण्यासाठी मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांना संघर्ष करावा लागतो आहे. त्यांना स्वतः मतदारसंघात लक्ष देणे भाग पडले. मागच्या पाच दिवसांत त्यांनी दोन दिवस नाशिकमध्ये घालवले. दुसऱ्या बाजूला, उद्धव ठाकरेंकडून स्वच्छ प्रतिमा असलेला, जनसंपर्क असलेला उमेदवार मैदानात उतरवण्यात आलाय. तसंच, शांतिगिरी महाराजांनीदेखील स्वतःला झोकून दिलं. ही निवडणूक विचारांची लढाई झाली. राष्ट्रहिताचा संकल्प आणि शुद्ध राजकारणाचा असा नारा देत त्यांनी प्रचार सुरू केला आहे. या तिन्ही उमेदवारांमुळे मतदारसंघातील वातावरण कसे आहे, ते पाहावे लागेल. तर सुरुवात करूयात.
शिवसेना गटाचे उमेदवार हेमंत गोडसे यांच्यापासून. गोडसे हे नाशिकचे दोन वेळा आमदार आणि खासदार राहिले आहेत. त्यांना अगदी शेवटच्या टप्प्यात तिकीट मिळालं असलं तरी त्यांनी दोन महिने आधीपासूनच प्रचाराला सुरुवात केली होती. त्यामुळे उशिरा उमेदवारी जाहीर झाल्याचा त्यांना फारसा फटका बसल्याचं म्हणता येत नाही. शिवाय, ते मागील दहा वर्षांपासून खासदार आहेत. त्यामुळे त्यांचा चेहरा मतदारसंघात सगळीकडे पोहोचलेला आहे. त्यांचा प्रचार प्रामुख्याने मोदी केंद्रित आहे. गेल्या दहा वर्षांत त्यांनी छोटी-मोठी विकासकामे केली असली तरी ठोसपणे सांगता येईल किंवा त्यावर मत मांडता येईल, असे मोठे काम गोडसे यांनी केलं असल्याचं बोललं जातं
कांद्याला मिळणारा भाव, केंद्र सरकारची कांदा निर्यात बंदी यावरून शेतकरीवर्गात संतापाची लाट आहे. नाशिक-पुणे महामार्ग किंवा नाशिक मेट्रो अशा रखडलेल्या प्रकल्पांमुळे मतदारांमध्ये नाराजी असल्याचं दिसतं. त्याचबरोबर, शिवसेना पुढे नंतर गोडसे यांनी एकनाथ शिंदे यांना साथ दिली आहे, त्यामुळे कुठेतरी त्यांची विश्वासार्हता कमी झाल्याचं बोललं जातं. या सगळ्या बाबींचा त्यांना निश्चितच फटका बसू शकतो, असे सांगण्यात येत आहे. पण मराठा कार्ड, मोदी तरी मुख्यमंत्र्यांना आणि महायुतीची ताकद या गोष्टी त्यांना पथ्यावर पडणार असल्याचं बोललं जातं.
काल, पंतप्रधान नरेंद्र मोदीदेखील नाशिक दौऱ्यावर आले होते. त्यांनी आपल्या भाषणातून नक्षली सेना आणि नक्षली राष्ट्रवादी यांच्यावर पुन्हा एकदा टीका केली. शिवसेना आणि राष्ट्रवादी शरद पवार पक्ष काँग्रेसमध्ये विलीन होतील, असा दावा त्यांनी केला.मोदींनी नक्षली शिवसेना काँग्रेसमध्ये विलीन होईल तेव्हा बाळासाहेब ठाकरे यांची आठवण येईल अशी टीका केली. यावेळी काही शेतकऱ्यांनी “त्यांच्याबद्दल बोला” असं म्हणत घोषणाबाजी केली, ज्यामुळे सभास्थळी तणाव निर्माण झाला. पोलिसांनी तातडीने दखल घेत घोषणाबाजी करणाऱ्यांना ताब्यात घेतलं. विशेष म्हणजे, सभास्थळी काढता पाय किंवा आंदोलन होऊ शकतं, याची कल्पना पोलिस प्रशासनाला आधीपासूनच होती. यासंबंधी काही शेतकरी संघटनांना पोलिसांनी नोटीसही पाठवली होती. या घोषणाबाजीमुळे कायद्याचा प्रश्न पुन्हा एकदा चव्हाट्यावर आला आणि शेतकरी वर्गाचा विरोध दिसून आला. आता या सगळ्या घडामोडींचा गोडसे यांच्या मतदानावर कसा परिणाम होणार, ते पाहणं महत्त्वाचं असेल.गोडसे बद्दल ठाकरे गटाचे उमेदवार राजाभाऊ वाजे यांचं वातावरण कसं आहे, ते पाहू. उद्धव ठाकरे यांनी चांगली प्रतिमा असलेल्या राजाभाऊ वाजे यांना उमेदवारी दिली. ते पहिल्यांदा लोकसभेची निवडणूक लढवत असले तरी त्यांचा मोठा राजकीय वारसा आहे. राजाभाऊ वाजे दोन वेळा सिन्नरमध्ये शिवसेनेच्या तिकीटावर विधानसभेवर निवडून आले आहेत. त्यांच्या घराण्याचा मोठा राजकीय वारसा असल्यामुळे सिन्नर तालुक्यात त्यांना मानणारा मोठा वर्ग आहे. आमदार असताना केलेली विकासकामे आणि त्यांचं जनसंपर्क कौशल्य यामुळे त्यांना स्थानिक पातळीवर चांगला पाठिंबा आहे.गोडसे यांना उमेदवारी जाहीर होण्याच्या एक महिना आधी वाजे यांना उमेदवारी मिळाली होती. त्यामुळे त्यांनी प्रचारात चांगलीच आघाडी घेतली. त्यांनी गावागावात जाऊन प्रचार केला आणि दुसऱ्या फळीतील नेत्यांना सोबत घेत सगळा मतदारसंघ पिंजून काढला. उद्धव ठाकरे आणि शरद पवारांच्या स्वभावामुळे वाजे यांना पुरस्कार मिळाला असून, त्याचा वाचनाचा चांगला फायदा होऊ शकतो. वाजे लोकसभेसाठी नवखे असताना त्यांच्या विरोधात जाईल, असा कोणताही मुद्दा सध्या विरोधकांकडे नाही. पण नाशिक शहराशी कनेक्ट असणं ही एकमेव बाब त्यांच्या विरोधकांकडे आहे असं बोललं जातंय. सध्या मतदार संघात त्यांचा प्रचार जोरात सुरू आहे. कायद्याचा प्रश्न, बेरोजगारांचा मुद्दा, नाशिक मेट्रो अशा प्रश्नांवरून ते गोडसे यांना खेळताना दिसत आहेत. हे सर्व प्रमुख मुद्दे दोन उमेदवारांच्या विजयासाठी निर्णायक ठरू शकतात.प्रशासकीय महाराजांबद्दल जाणून घेऊयात. शंकर महाराज यांनी, काहीही झालं तरी लोकसभा निवडणूक लढवायची, असा चंग बांधला होता. महायुती असो किंवा जिल्हा विकास आघाडी, ती देखील त्यांच्याकडून निवडणूक लढवण्याची भूमिका त्यांनी सुरुवातीला घेतली होती. त्यासाठी त्यांनी मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे आणि छगन भुजबळ यांची भेट घेतली, पण दोन्ही बाजूंनी त्यांची डाळ शिजली नाही. अखेर, त्यांना अपक्ष उमेदवारी अर्ज दाखल करावा लागला. यानंतर त्यांनी आक्रमक प्रचाराला सुरुवात केली. हजारो अनुयायांच्या समवेत त्यांनी उमेदवारी अर्ज भरला होता.
नाशिकमध्ये पंतप्रधान मोदी आणि उद्धव ठाकरे यांची सभा होत असताना, शांतिगिरी महाराज मागे राहिले नाहीत. त्यांनी त्र्यंबकेश्वर परिसरात जोरदार शक्तिप्रदर्शन केले. अखेरच्या क्षणी ते उमेदवारी अर्ज मागे घेतील, अशी चर्चा होती. आता शांतिगिरी महाराजांनी उमेदवारी अर्ज मागे घ्यावा यासाठी भाजपचे संकटमोचक गिरीश महाजन यांनी त्यांची भेट घेतली होती. मात्र, ते निवडणूक लढण्यावर ठाम राहिले. शांतिगिरी महाराज मैदानात असल्यामुळे महायुतीला तणाव निर्माण झाला आहे. शांतिगिरी महाराज हे जनार्दन स्वामी यांचे शिष्य आहेत. जनार्दन स्वामी यांच्या निधनानंतर त्यांनी बाजी भक्त परिवार वाढवला. आजच्या घडीला बाजी भक्त परिवाराचे पंचावन्न हजार मते आहेत. नऊ ठिकाणी गुरुकुलात नाशिकमध्ये मठ महाविद्यालयातून सामान्यांसाठी भोजन व्यवस्था आहे.
महाराष्ट्रभरातून गर्दी होणारे नुकसान सोसावे लागते. जनार्दन स्वामी यांचे पुण्यस्मरण सोहळे आणि घरकुलाच्या माध्यमातून होणारे शैक्षणिक उपक्रम यामुळे नाशिकमध्ये त्यांची चांगली लोकप्रियता आहे. नाशिकमध्ये बालाजी भक्त परिवार जवळपास दीड लाख आहे, असे सांगितले जाते. या मार्फत प्रचार करण्यावर त्यांचा भर आहे. बालाजी भक्त परिवारातील अनुयायांनी त्यांच्या घरातील इतर सदस्यांना आपल्या बाजूला वळवावे, यासाठी त्यांचे प्रयत्न दिसून येतात. याशिवाय त्यांनी पत्रकार परिषद घेत जाहीरनामा देखील प्रसिद्ध केला आहे. शेतकरी प्राधान्य, नागरी सुविधा, उद्योग कनेक्टिव्हिटी अशा विविध आश्वासनं त्यांनी यावेळी दिली आहेत. यातून त्यांनी आपल्या कामाला विकासाची जोड दिल्याचे दिसून येते.
याशिवाय, नाशिकमधून वंचित न करता गायकर यांना उमेदवारी दिली आहे. गायकर हे मराठा समाजातून येतात. ते संभाजीराजे छत्रपती यांच्या स्वराज्य संघटनेशी संबंधित होते, पण प्रकाश आंबेडकरांनी त्यांना उमेदवारी दिली आहे. मागील निवडणुकीत पक्षाच्या उमेदवारांना एक लाखाहून अधिक मदत मिळाली होती, पण यावेळी गायकर फारसे प्रभावी ठरणार नाहीत, असे बोलले जाते.
आता या उमेदवारांसाठी अजून कशी ताकद लागली आहे? अंतर्गत खड्ड्यांचा फटका कुणाला बसतोय? ते देखील पाहणं महत्त्वाचं आहे. नाशिकमध्ये सहापैकी पाच विद्यमान आमदार महायुतीचे आहेत: सिन्नरमधील माणिकराव कोकाटे, नाशिक पूर्व मधून राहुल ढिकले, नाशिकमधून देवयानी फरांदे, नाशिकमधून सीमा हिरे, आणि देवळाली मधून. त्यांची ताकद हेमंत गोडसे यांच्या बाजूने आहे. त्रिपुराचे काँग्रेसचे आमदार हिरामण कुलकर्णी यांची साथ राजाभाऊ वाजे यांना मिळताना दिसते. इतर पक्षीय बलाबल पाहिलं तर महायुतीची ताकद स्पष्टपणे दिसून येते. पण गोडसे यांच्या विजयाचा मार्ग सोपा होत असल्याचं बोललं जातं. त्यांच्या समोर वेगवेगळे आवाज आहेत. अंतर्गत घोटाळ्यांचा त्यांना फटका बसू शकतो, असेही काहीजण सांगतात. विद्यमान आमदारांना अतिरिक्त मंत्री छगन भुजबळ यांची ताकदही नगरसेवकांना मिळताना दिसते.
देवळालीतील बबनराव घोलप हे गोरगरिबांसाठी काम करत आहेत. शहरी भागात भाजपचा सामना होणार आहे, त्यामुळे पुढे आणखी शिक्षण घेण्याची शक्यता व्यक्त होते. दुसऱ्या बाजूला, राजाभाऊ वाजेंकडे विद्यमान आमदारांची फारशी ताकद नसली तरी दुसऱ्या फळीतील नेत्यांवर त्यांचा भर आहे. उद्धव ठाकरे आणि शरद पवार यांची ग्रामीण भागातील संपूर्ण ताकद त्यांच्या मागे असल्याचं बोललं जातं.
नाशिकमधून सुधाकर बडगुजर, नाशिक पूर्वेपासून सुनील बागूल, आणि विलास शेटे यांनी वाढदिवसाच्या वेळी जोरदार कार्यक्रम केले. सिन्नरमध्ये वाजपेयी यांचं योगदान असताना, त्यांना स्वतःलाच ताकद लावावी लागणार आहे. यामुळे त्यांना चांगलं यश मिळू शकतं, असंही बोललं जातं. शहरी भागात गोडसे आणि ग्रामीण भागात वाजपेयी यांचं वर्चस्व असेल, असं सांगण्यात येतं.
गोडसे, वासुदेवशास्त्री महाराज, आणि वंचितांचे कार्यकर्ते हे सर्व उमेदवार मराठा समाजातले असल्याने मराठा मतांचं विभाजन होण्याची शक्यता आहे. छगन भुजबळ यांनी महायुतीला पाठिंबा दिल्याने ओबीसी समाजाची मतं विभाजित होऊ शकतात, असंही सांगितलं जातं. नाशिकमधून उमेदवारीसाठी छगन भुजबळ यांचे नाव चर्चेत होतं, पण त्यांना उमेदवारी मिळाली नाही. त्यामुळे काही प्रमाणात ओबीसी मतदार महाविकास आघाडीवर नाराज होण्याची शक्यता आहे.
शिवसेनेचे छगन भुजबळ सक्रियपणे प्रचारात उतरले नसल्याने गोरगरीबांना फटका बसण्याची शक्यता आहे. भुजबळ यांना उमेदवारी न मिळाल्याने समता परिषदेने सुरवातीला आक्रमक भूमिका घेतली होती, पण आता त्यांचा विरोध मावळला आहे. समता परिषदेचे दिलीप वेडे गोडसे यांच्या प्रचारात दिसत आहेत.
सिन्नर मधून अजित पवार गटाचे माणिकराव कोकाटे यांचा महायुतीला पाठिंबा आहे, तरी ते गोडसे यांना किती प्रामाणिकपणे मदत करू शकतील याबाबत शंका आहे. वाजपेयी हे कोकाटे यांचे पारंपरिक विरोधक असले तरी लोकसभेवर जाणे कोकाटे यांच्या फायद्याचं आहे. कारण राजाभाऊ वाजे लोकसभेला निवडून गेले तर विधानसभेसाठी कार्यकर्त्यांचा गट तयार होऊ शकतो. माणिकराव कोकाटे आपली कन्या श्रीमंत कोकाटे यांना विधानसभेला निवडून आणण्याचा प्रयत्न करत आहेत. त्यामुळे ते गोडसे यांना किती प्रामाणिकपणे मदत करू शकतील, याबाबत शंका आहे.
गोडसे यांच्याप्रमाणेच वाजपेयींनाही अंतर्गत कारवाईचा सामना करावा लागतोय. नाशिकमधून ठाकरे गटाकडून विजय करंजकर इच्छुक होते, पण उमेदवारीची माळ वाजपेयी यांच्या गळ्यात पडल्यामुळे करंजकर यांनी शिवसेनेत प्रवेश केला. याचा फटका वाजपेयींना बसू शकतो, कारण त्यांचा शहरी भागात चांगला प्रभाव आहे. ठाकरे गटात असते तर शहरी भागात त्यांना टक्कर देता आली असती. वाजपेयींना दुसऱ्या फळीतील नेत्यांवर अवलंबून राहावं लागतं. पण उद्धव ठाकरे आणि शरद पवारांच्या बाजूनं तयार झालेला सहानुभूतीचा पॅटर्न वाजपेयींना फायदेशीर ठरू शकतो असं बोललं जातं.
शांतिगिरी महाराजांचा प्रचार धर्म, संस्कृती, आणि हिंदुत्व यावर आधारित आहे. त्यांना मानणारा वर्ग आणि भाजपचा मतदार वर्ग एकच आहे, असं सांगितलं जातं. भाजपची पारंपरिक मतं शांतिगिरी महाराजांच्या बाजूला वळली तर गोडसे यांचं काम कठीण होऊ शकतं.
एकूणच नाशिकमध्ये महायुतीच्या आमदारांची बोट त्यांच्या बाजूने आहे. त्यांचा प्रचार शहरी भागात जोरात सुरू आहे. राष्ट्रवादी पक्षाची भिस्त दुसऱ्या पक्षाच्या नेत्यांवर आहे. त्यामुळे निष्ठावंतांचा त्याग आणि सहानुभूतीचा फटका त्यांना बसू शकतो. पण या सगळ्यात शांतिगिरी महाराजांचा विरोध निर्णायक ठरू शकतो.
नाशिकमधील या घटनेबाबत तुम्हाला काय वाटतं? तुमचे मत आम्हाला कळवा आणि अशाच माहितीसाठी आमच्या ब्लॉगला भेट देण्यास विसरू नका.